Wanneer en hoe wordt een collectief merk gebruikt?
Van alle merkregistraties die plaatsvinden, is maar een heel klein deel een collectief merk. De meeste registraties zijn een individueel merk. Deze dient ter onderscheiding van de producten en/of diensten van een bepaald bedrijf ten opzichte van andere bedrijven. Een dergelijk merk heeft één eigenaar. Bij een collectief merk ligt dat anders. Dit is namelijk een merk dat door verschillende bedrijven voor hun producten en/of diensten kan worden gebruikt. De houder van een collectief merk is een vereniging en de producenten zijn leden daarvan. Een collectief merk geeft de herkomst van de producten en/of diensten aan.
Wat is het doel van een collectief merk?
Het onderscheiden en vergroten van de naamsbekendheid van een product of dienst is gezien de aard van een collectief merk dus niet het doel ervan. In plaats daarvan worden collectieve merken ingezet om het vertrouwen van de consument te stimuleren. Een collectief merk, ook wel een keurmerk genoemd, zegt namelijk iets over de kwaliteit van een product of dienst die men overweegt aan te schaffen. Tegelijkertijd worden de eigenschappen van deze goederen of diensten beschermd. Alle aangesloten ondernemingen gebruiken het keurmerk onder het toezicht van de houder.
Praktijkvoorbeelden van collectieve merken
Collectieve merken zijn overal. In de meeste gevallen worden deze gebruikt voor voedingsmiddelen. Wanneer je een supermarkt bezoekt, is een product met een collectief merk dan ook eenvoudig te vinden. Zo doet het MSC-keurmerk, dat afgegeven wordt aan visproducten die op duurzame wijze tot stand zijn gekomen, ongetwijfeld een belletje rinkelen. Maar wat dacht je ook van PlanetProof, dat duurzaamheid van een artikel waarborgt? Het Beter Leven keurmerk is op zijn beurt een collectief merk dat aangeeft hoe diervriendelijk kip, vlees en eieren zijn.
Merkdeponering
Net als een individueel merk dient ook een collectief merk gedeponeerd te worden bij een overheidsinstantie. Deponering gebeurt door de vereniging, die na goedkeuring van de aanvraag de houder van het merk zal zijn. Alle leden van de vereniging kunnen dit merk echter voeren, zo lang zij de hieraan verbonden aspecten weten te waarborgen. Het deponeren van een collectief merk gaat namelijk samen met het inleveren van een gebruiksreglement. Hierin staat beschreven welke personen gemachtigd zijn om het merk te voeren en welke voorwaarden hieraan verbonden zijn. De vereniging wordt geacht hierop toe te zien.
Een collectief merk of een certificeringsmerk?
Sinds 1 oktober 2017 worden er binnen de Europese Unie drie soorten merken onderscheiden: individuele merken, collectieve merken en certificeringsmerken. Per 1 maart trad deze wijziging ook in de Benelux in werking. Dit maakt het begrijpelijk dat er anno nu nogal eens verwarring bestaat omtrent het verschil tussen het collectieve merk en het certificeringsmerk. Die laatste ontstond pas met de wijziging van de regelgeving. Met een certificeringsmerk garandeert een houder dat een product of dienst aan bepaalde kenmerken voldoet. Alle kenmerken behalve de geografische herkomst kunnen worden gecertificeerd. De geografische herkomst kan bij een collectief merk wel een aanduiding zijn.
De verschillen duidelijk op een rijtje
Om de verschillen tussen een collectief merk en een certificeringsmerk nog eens te verduidelijken, zetten we deze duidelijk op een rijtje.
| Collectief merk | Certificeringsmerk |
| Geeft aan dat producten en/of diensten van een bedrijf komen dat bij een bepaalde vereniging of organisatie is aangesloten | Geeft aan dat producten en/of diensten aan bepaalde eisen voldoen |
| De houder is een vereniging of een publiekrechtelijk rechtspersoon | De houder mag de producten en/of diensten zelf niet op de markt brengen |
| Het merk kan een geografische herkomst aanduiden | Het merk kan de geografische herkomst niet garanderen |
Vereisten voor merkaanvraag
Zoals al eerder genoemd, dient ook een collectief merk te worden gedeponeerd. De depotvereisten zijn grotendeels hetzelfde als bij het aanvragen van merkregistratie voor een individueel merk. Zo dient de aanvraag vergezeld te gaan van persoonlijke gegevens (en eventueel die van een gemachtigde), een omschrijving van het merk zelf, de producten en diensten ingedeeld in klassen, het type merk en eventueel de gegevens van een eerder depot in het buitenland wanneer je een beroep wilt doen op voorrang. Bij de aanvraag van een collectief merk dien je verder het gebruiksreglement van het merk toe te voegen.
Hoe werkt de registratieprocedure?
Laten we ervan uitgaan dat je een collectief merk in de Benelux wilt gaan gebruiken. Je dient je aanvraag dan in bij BBIE, het Benelux Bureau voor de Intellectuele Eigendom. Na het voldoen van de hieraan verbonden kosten, ontvang je een bevestiging en een registernummer, waarmee je op de hoogte kunt blijven van de status van je aanvraag. De depotdatum is daarbij van belang. Op dezelfde of zeer vergelijkbare aanvragen die later worden ingediend, heb je voorrang. Alle oudere merken hebben juist voorrang op jouw merk.
Formele en inhoudelijke toetsing en bezwaarperiode
Na het indienen van je aanvraag gaat de hiertoe bevoegde commissie aan de slag met het controleren van de formele vereisten en vervolgens de inhoudelijke vereisten. Tegelijk met de start van het inhoudelijke onderzoek wordt je registratieaanvraag gepubliceerd in het Merkenregister. Houders van oudere merken hebben dan twee maanden de tijd om eventueel in beroep te gaan. Gebeurt dit niet en doorloopt je merk het inhoudelijke onderzoek succesvol, dan kun je je collectieve merk vervolgens gaan gebruiken.
