Om iets te trademarken moet je een aanvraag indienen bij het juiste merkenbureau voor jouw regio. In België gebeurt dit via het Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom (BOIP) voor Benelux-bescherming, of via EUIPO voor Europese dekking. Het proces omvat een beschikbaarheidscheck, classificatie van je producten of diensten, en de formele registratie. Een geregistreerd handelsmerk geeft je exclusieve rechten op je merknaam of logo voor specifieke categorieën.
Wat betekent het precies om iets te trademarken? #
Een trademark of handelsmerk is een juridisch beschermd teken dat jouw producten of diensten onderscheidt van die van anderen. Dit kan een naam, logo, slogan of zelfs een specifieke kleur zijn. Door je merk te registreren krijg je het exclusieve recht om dit teken commercieel te gebruiken binnen bepaalde productcategorieën en geografische gebieden.
Het verschil tussen een handelsmerk en andere vormen van intellectuele eigendom is belangrijk om te begrijpen. Een handelsmerk beschermt je merkidentiteit, terwijl een octrooi uitvindingen beschermt en auteursrecht creatieve werken zoals teksten of muziek. Een modelbescherming daarentegen beschermt het uiterlijk van producten.
Voor ondernemers in België is merkbescherming waardevol omdat het voorkomt dat concurrenten jouw merknaam of logo kunnen gebruiken. Je bouwt hiermee een unieke positie op in de markt en beschermt de investeringen die je doet in marketing en reputatie. Zonder registratie kan iemand anders dezelfde naam gaan gebruiken, wat verwarring bij klanten veroorzaakt en je bedrijf schaadt.
Een geregistreerd merk geeft je ook het recht om op te treden tegen inbreukmakers. Je kunt hen sommeren te stoppen met het gebruik van jouw merk en eventueel schadevergoeding eisen. Dit juridische houvast is vooral belangrijk wanneer je groeit en meer zichtbaar wordt in de markt.
Welke voorwaarden moet je merk vervullen voor registratie? #
Je merk moet aan verschillende wettelijke vereisten voldoen om geregistreerd te kunnen worden. De belangrijkste voorwaarde is onderscheidend vermogen: je merk moet uniek genoeg zijn om jouw producten of diensten te onderscheiden van anderen. Een te algemene naam zoals “De Bakkerij” voor een bakkerszaak heeft onvoldoende onderscheidend vermogen.
Beschrijvende termen zijn niet toegestaan als merk. Je kunt bijvoorbeeld niet “Verse Broodjes” registreren voor een broodjeszaak, omdat dit alleen beschrijft wat je verkoopt. Wel kun je een fantasienaam zoals “Broodnodig” of een suggestieve naam zoals “Goudkorst” registreren. Deze namen verwijzen naar je product zonder het letterlijk te beschrijven.
Voorbeelden van wat wel kan worden geregistreerd:
- Fantasienamen (Google, Kodak, Xerox)
- Bestaande woorden in nieuwe context (Apple voor computers)
- Samenstellingen van woorden (Facebook, Microsoft)
- Persoonsnamen (Calvin Klein, Tommy Hilfiger)
- Slogans met onderscheidend vermogen (“Just Do It”)
Wat niet kan worden geregistreerd:
- Algemene aanduidingen (Computer, Restaurant, Winkel)
- Kwaliteitsaanduidingen (Super, Best, Premium)
- Geografische herkomstaanduidingen (Belgisch Bier, Brussels Wafels)
- Misleidende merken (Bio voor niet-biologische producten)
- Merken die in strijd zijn met de openbare orde
Je merk mag ook niet te veel lijken op bestaande merken in dezelfde categorie. Een nieuwe sportmerk “Nikee” zou worden geweigerd vanwege de gelijkenis met Nike. De beoordeling gebeurt op basis van visuele, fonetische en conceptuele gelijkenis.
Hoe verloopt het registratieproces van een handelsmerk? #
Het merkregistratie proces begint met een grondige beschikbaarheidscheck. Hierbij onderzoek je of jouw gewenste merk niet al bestaat of te veel lijkt op bestaande merken. Dit voorkomt een kostbare weigering later in het proces. Je kunt deze check zelf uitvoeren via de databases van BOIP of EUIPO, maar een merkgemachtigde kan dit grondiger doen.
Na de beschikbaarheidscheck bepaal je de klassen waarin je je merk wilt registreren. Het internationale classificatiesysteem van Nice verdeelt alle producten en diensten in 45 klassen. Een restaurant valt bijvoorbeeld onder klasse 43, terwijl kleding onder klasse 25 valt. De juiste classificatie is belangrijk omdat je merk alleen beschermd is binnen de gekozen klassen.
Het indienen van de aanvraag gebeurt online via het BOIP voor Benelux-bescherming. Je vult het aanvraagformulier in met:
- Je bedrijfsgegevens of persoonlijke gegevens
- Een duidelijke weergave van je merk (tekst, logo of beide)
- De klassen waarin je bescherming wilt
- Een beschrijving van je producten of diensten per klasse
Na betaling van de officiële taksen onderzoekt het merkenbureau je aanvraag. Ze controleren of je merk aan alle formele vereisten voldoet en voldoende onderscheidend vermogen heeft. Dit onderzoek duurt meestal enkele weken tot maanden, afhankelijk van het registratiegebied.
Als je aanvraag wordt goedgekeurd, wordt je merk gepubliceerd. Anderen krijgen dan de kans om bezwaar te maken als ze vinden dat jouw merk te veel op het hunne lijkt. Deze oppositieperiode duurt twee tot drie maanden. Zonder bezwaren wordt je merk registreren België definitief en ontvang je een registratiecertificaat.
Het werken met een merkgemachtigde of IE Professional heeft voordelen tijdens dit proces. Zij kennen de valkuilen, kunnen de classificatie vakkundig uitvoeren en minimaliseren de kans op weigering. Een verkeerd ingediend merk wordt geweigerd of kan later nietig worden verklaard, waardoor je investering verloren gaat.
Wat kost merkbescherming en hoe lang duurt het? #
De kosten voor merkbescherming variëren sterk afhankelijk van het registratiegebied en het aantal klassen. Voor een Benelux-registratie betaal je basiskosten voor de eerste klasse, met extra kosten per aanvullende klasse. EU-registraties zijn duurder maar bieden bescherming in alle EU-landen. Internationale registraties via WIPO kunnen oplopen afhankelijk van de gekozen landen.
Factoren die de prijs beïnvloeden zijn:
- Het geografische beschermingsgebied (Benelux, EU, internationaal)
- Het aantal klassen waarin je registreert
- Of je een woordmerk, beeldmerk of gecombineerd merk registreert
- Eventuele kosten voor professionele begeleiding
- Versnelde procedures indien beschikbaar
De doorlooptijd verschilt per registratiegebied. Een Benelux-registratie kan binnen enkele maanden rond zijn als er geen bezwaren komen. EU-registraties duren gemiddeld vier tot zes maanden. Internationale registraties kunnen per land verschillen en tot een jaar of langer duren.
Versnelde procedures zijn soms mogelijk tegen extra betaling. Dit kan handig zijn als je snel zekerheid wilt over je merkrechten, bijvoorbeeld voor een productlancering of investeerdersronde.
Na registratie is je merk tien jaar geldig. Je kunt deze periode onbeperkt verlengen door elke tien jaar de verlengingstaksen te betalen. Deze verlengingskosten zijn meestal lager dan de initiële registratiekosten. Het is belangrijk om de verlengingsdata goed bij te houden, want als je te laat bent, vervalt je merkrecht.
Waarom is merkbewaking belangrijk na registratie? #
Merkbewaking betekent dat je actief controleert of anderen geen inbreuk maken op jouw merkrechten. Een geregistreerd merk geeft je exclusieve rechten, maar je moet zelf optreden tegen inbreukmakers. Merkenregisters controleren bij nieuwe aanvragen niet automatisch op alle bestaande merken, dus zonder bewaking merk je inbreuken mogelijk te laat op.
Je kunt inbreuken op verschillende manieren identificeren:
- Regelmatig zoeken op internet naar je merknaam en variaties daarop
- Google Alerts instellen voor je merk
- Nieuwe merkpublicaties in je sector volgen
- Professionele merkbewakingsdiensten inschakelen
- Alert zijn op de markt en concurrentie
Als je een mogelijke inbreuk ontdekt, is snel handelen belangrijk. Je kunt eerst een waarschuwingsbrief sturen waarin je de inbreukmaker vraagt te stoppen. Vaak is dit voldoende, vooral als de ander niet bewust inbreuk maakte. Bij hardnekkige inbreukmakers kun je juridische stappen ondernemen.
Het handhaven van je merkrechten voorkomt ook dat je merk verwatert. Als teveel anderen soortgelijke merken gaan gebruiken zonder dat je optreedt, kan je merk zijn onderscheidend vermogen verliezen. In extreme gevallen kun je zelfs je merkrechten kwijtraken.
Professionele merkbewaking geeft je gemoedsrust. Diensten die nieuwe merkregistraties monitoren waarschuwen je automatisch bij mogelijk conflicterende aanvragen. Je kunt dan tijdens de oppositieperiode bezwaar maken, wat effectiever en goedkoper is dan achteraf procederen.
Het beschermen van je intellectuele eigendom is een doorlopend proces dat niet stopt bij registratie. Door alert te blijven en tijdig op te treden, behoud je de waarde van je merk en de investeringen die je erin hebt gedaan. Voor professioneel advies over merkregistratie en -bewaking kun je altijd contact met ons opnemen.
Veelgestelde vragen #
Kan ik mijn merk zelf registreren of heb ik altijd een merkgemachtigde nodig? #
Je kunt je merk zelf registreren via de online portalen van BOIP of EUIPO, maar een merkgemachtigde verhoogt je slagingskansen aanzienlijk. Zij helpen met de juiste classificatie, voeren professionele beschikbaarheidsonderzoeken uit en kennen de valkuilen die tot weigering kunnen leiden. Voor complexe merken of internationale registraties is professionele hulp sterk aan te raden.
Wat gebeurt er als mijn concurrent een soortgelijk merk registreert in een andere productklasse? #
In principe is dit toegestaan omdat merkbescherming klassegebonden is - Apple computers en Apple Records kunnen naast elkaar bestaan. Echter, bij zeer bekende merken kun je soms optreden tegen gebruik in andere klassen vanwege merkverwatering. Ook als er verwarring kan ontstaan bij consumenten, bijvoorbeeld omdat de productcategorieën verwant zijn, kun je mogelijk bezwaar maken.
Hoe weet ik in welke landen ik mijn merk moet registreren als ik online verkoop? #
Begin met merkregistratie in landen waar je actief verkoopt, voorraad houdt of marketing voert. Voor e-commerce naar heel Europa is een EU-merk kostenefficiënt. Monitor waar je de meeste omzet draait en breid je bescherming geleidelijk uit. Let op: alleen een website hebben die vanuit het buitenland bereikbaar is, betekent niet dat je daar direct moet registreren.
Moet ik mijn bedrijfsnaam apart registreren als merk als deze al bij de KBO staat ingeschreven? #
Ja, KBO-registratie geeft geen merkrechten. Je handelsnaam bij de KBO is alleen een administratieve registratie, terwijl een merkregistratie je exclusieve commerciële rechten geeft. Zonder merkregistratie kan een concurrent dezelfde naam als merk registreren en jou verbieden deze te gebruiken, zelfs als jij al jaren onder die naam opereert.
Wat zijn de meest voorkomende redenen waarom merkaanvragen worden geweigerd? #
De hoofdredenen zijn: te beschrijvende namen (zoals 'Lekker Brood' voor een bakkerij), onvoldoende onderscheidend vermogen, gelijkenis met bestaande merken, en verkeerde classificatie. Ook procedurele fouten zoals onduidelijke logo's of incomplete productomschrijvingen leiden tot weigering. Een voorafgaand onderzoek en zorgvuldige voorbereiding voorkomt de meeste weigeringen.
Kan ik mijn merkrechten verliezen als ik mijn merk niet actief gebruik? #
Ja, na vijf jaar niet-gebruik kan iemand anders de doorhaling van je merk vorderen. Je moet je merk 'normaal' gebruiken voor de geregistreerde producten of diensten. Bewaar daarom altijd bewijsmateriaal van merkgebruik zoals facturen, verpakkingen, advertenties of website screenshots. Sporadisch of symbolisch gebruik is onvoldoende om je rechten te behouden.
